Фронтта күргән михнәт- мәхшәрләр аның төшләренә кереп интектерә

 “…Без илне азат итү, дош­манны җиңеп кайту өчен көрәштек… Гөлсем! Синнән яшереп торуны кирәк түгел дип санадым – мин каты яралан­дым. Хәзер минем йөрәктән чыккан сөю хисләре бәлки сине кызыксындырмаслар да. Әмма, ничек кенә булмасын, сиңа булган дуслык, якынлык мәңге сүрелмәс…”– бу юлларны бүген дә әле дулкынланусыз, күз яшьләрсез укый алмыйм.

Фатыйх белән без Куйбышев педагогика училищесында укы­ганда танышып, дуслашып кит­тек. Без диплом алган көннәрдә, матур яшьлек хыялларыбызны чәлпәрәмә китереп, Бөек Ватан сугышы башланды. Яңа Сал­ман мәктәбендә бер ел тарих укытучысы булып эшләгәч, Фа­тыйхны фронтка алдылар. Без хатлар аша аралашып тордык. Фатыйх танкка каршы орудие командиры булып Кавказда­гы күп шәһәрләрне дошман­нан саклауда һәм азат итүдә катнаша. 1 нче Украина фрон­ты составында бик авыр шар­тларда Днепр елгасын кичеп, Киев өчен барган сугышларда, Польша территориясендәге фа- шистларга каршы бәрелешләрдә булып, ике тапкыр яралана. Соңгысында башы һәм биле каты җәрәхәтләнеп, гомере кыл өстендә була.

Минем бәхеткә, фронттан исән кайтты ул. “Горькийда госпитальдә биш ай буе коры тактада ятканда (умырткалыгы зарарлану аркасында) синең хатларыңны укып көч алдым”,– дип сөйли иде бәгырь. Туган авылына Фатыйх беренче груп­па инвалид булып, култык таяк- лары белән кайта. Мөстәкыйль кайтырлыгы да булмый, госпитальдән озата киләләр.

Сугыш тәмамланган елны без Фатыйх белән язмышла­рыбызны бергә бәйләдек. 1946 елны Чуаш Кичүе мәктәбенә укытырга кайттык. Анда 1974 елга кадәр эшләдек. Фатыйх күп еллар мәктәп коллективы белән җитәкчелек итте.

Фронтта күргән михнәт- мәхшәрләр аның төшләренә кереп интектерә, төн уртасында шабыр тиргә батып уяна иде. Җиңү языннан соң 25 ел үткәч, башы бик нык авыртканга, Ка­зан белгечләренә мөрәҗәгать итте. Галина Кнерик дигән хи­рург бик авырлык белән аның башындагы пуля кыйпылчыкла­рын ала.

– Син дөньяда иң бәхетле кеше, ярчык ми пәрдәсен ертмаган. Ә бит кибернетик исәпләүләр белән атсаң да, ядрә үзенең мәкерле эшен эшләргә мөмкин иде. Умыртка багана­сындагы ярчык та, вакытында тукталып, арка миен өзмәгән. Аны алу өчен аягыңны сузгач кил, шунда алырбыз. Аркаңдагы ярчык сиңа җәннәт ачкычы бу­лып калсын,–дип шаяртып оза­тып кала атаклы хирург Фатыйх- ны.

Ирем гомер буе “сугыш истәлеге” ярчыкны тәнендә йөртте. Бик сызланган чаклары булса да, сиздермәскә тырышты, оптимист иде, бер көн дә эшсез тормады. Үз гомерендә тугыз көндәлек (һәрберсе икешәр ка­лын дәфтәр) язды, биш китабы дөнья күрде, газета-журналлар­га туктаусыз хәбәрләр язып тор­ды, туган як тарихын өйрәнде. Ул 1 нче дәрәҗә Ватан сугышы ордены, Кызыл Йолдыз ордены, бик күп сугышчан медальләр, шул исәптән ике “Батырлык өчен” медале белән бүләкләнгән иде. Фатыйх Бари улы Вәлиев ту­рында Яр Чаллы шәһәре һәм Буа районы (ул шул районда туып үскән) энциклопедияләрендә язылган.

Фатыйхым белән 66 ел бергә бәхетле гомер кичердек. Ул җиде ел элек 89 нчы яшендә Яр Чаллыда вафат булды. Үзем хәзер шул шәһәрдә балаларым тәрбиясендә гомер итәм.

Бу язмам картымның рухына дога булып барса иде.

Барлык райондашларым – әлкилеләрне Бөек Җиңү бәйрәме белән тәбрик итәм, уңышлар телим.

Гөлсем Шәйдуллина- Вәлиева.

Күбрәк фотолар безнең сайтта.