Әлки эшмәкәрләрен хәзер бөтен Россиядә беләләр. ФОТО

Алар авылларыбызда кече бизнес һәм фермер хуҗалыклары эшчәнлеге белән таныштылар.

Икенче көнне Казанда Татарстан Президенты катнашында узган пленар утырышта Милли Шура рәисе Васил Шәйхразиев җыен делегатлары белән очрашуларны югары дәрәҗәдә һәм эшлекле шартларда оештырган өчен районыбыз җитәкчеләренә олы рәхмәтен җиткерде.

VII Бөтенроссия татар авыллары эшмәкәрләре җыенын 1-3 март көннәрендә Бөтенроссия татар конгрессы оештырды. Съездга 750 делегат килгән иде. Алар бе­ренче көнне Казанда секцияләргә бүленеп эшләделәр.

Икенче көнне исә делегатлар дистәдән ар­тык автобуста районыбызга килеп төштеләр.

Россиянең 41 төбәгеннән, шулай ук Татарстаннан 700ләп кече бизнес вәкилләре һәм фермер хуҗалыклары җитәкчеләре өчен районда кызыклы тәҗрибә уртаклашу мәйданчыклары оештырыл- ган иде.

Иң элек кунаклар "Алинә" универсаль спорт залына иртәнге ашка ча­кырылды. Биредә алар мәктәп балаларының кул эшләнмәләре, "Хузан­гай", "Эдем", "Яшь көч" җаваплылыгы чикләнгән җәмгыятьләре, Юхмачы пекарнясы продукциясе күргәзмәләре белән таныш­тылар. Ә "Китап дөньясы" кибете милли һәм дини киемнәр, татарча китаплар, сувенирлар тәкъдим итте.

Аннан делегатлар, өч төркемгә бүленеп, автобуслар­да төрле юнәлешләргә кузгал­дылар. Һәр автобуста экскур­соводлар кунакларны Әлкинең икътисадый һәм социаль- мәдәни тормышы белән та­ныштырып бардылар.

"Әти-әни эшен дәвам итәрбез"

Без ТНВ телеканалының "Хәбәрләр" редакциясе һәм "Халкым минем" тапшыруы журналистлары белән Татар Мулла авылына юл тотучы төркемгә кушылдык. Биредә Рамил Гыйматдинов гаилә фермасы алдында безне гар­мун уйнап каршыладылар.

Рамил Гыйматдинов мон­нан ун еллап элек районда иң беренчеләрдән булып гаилә фермасы оештырып эшли башлаган иде. Аның ферма­сында хәзер 24 баш савым сыеры, шулай ук атлары, бо­заулары бар. Гыйматдинов­лар дәүләт субсидиясенә, үз хезмәтләре, туганнары ярдәме белән заманча тер­лек фермасы төзеп куйдылар. Хәзер аларның терлек азыгы үстерергә җирләре, кирәкле барлык техникалары бар.

Алар үрнәгендә 32 йортлы кечкенә Татар Мулла авылын­да тагын Фәрит Гыйматди­нов, Тәлгать Фәттахов, Рәфис Әсәдуллин гаилә фермалары оештырып, уңышлы гына эшләп киттеләр.

Рамил һәм Сания Гыйматдиновларның ике улларының да әти-әниләре кул астына кереп гаилә биз­несына кушылулары деле­гатларны бигрәк тә соклан­дырды. Техникум тәмамлап, югары уку йортында читтән торып укучы Камил һәм 8 сыйныфта укучы Гамилнең (кунакларны гармун уйнап каршылаучы да ул):

- Авылда калырга, әти- әнинең эшен дәвам иттерергә ниятебез,-дигән сүзләре кунакларның күңеленә сары май булып ятты.

Яшьләрнең көч һәм бе- лемнәрен туган җирләрендә кулланырга карар кылуы, чыннан да, шатлык. Сер түгел, Татарстанда, Россия төбәкләрендә дә егетләр- кызлар бүген күбесенчә шәһәрдә урнашырга карый, авыллар картая.

Дәүләттән бер сум да алмыйча…

Түбән Әлки авылында бер­туган Шәйхетдиновларның җитештерү базаларына килгәч, эшмәкәрләр биредәге заманча итеп төзелгән зур-зур автомобиль гаражларын, про­дукция эшләү, эшкәртү бина­ларын, бөртек саклау склад­ларын зур кызыксыну белән карадылар һәм: "Дәүләттән ярдәм күп кергәндер мон­да",-диештеләр.

Дамир Шәйхетдинов исә аларга җавап итеп:

-Бу объектлар төзелешенә дәүләттән бер сум да алма­дык,-диде.

Бертуган эшмәкәрләр төзелешләрне дә, базалар­ны киңәйтү, яңа җиһазлар, линияләр, техника сатып алу­ны да бары үз табышлары хи­сабына башкаралар.

Иң элек делегатларга Альберт Шәйхетдинов база­сын күрсәттеләр. Менә ку­наклар К-701 тракторлары ремонтлана торган гараж­га узды. Мондагы төзеклек, тәртип теләсә кайсы тәҗрибә үзәге белән янәшә куярлык. Аннан шул тракторларның двигательләренә, тизлек тарт- маларына капиталь ремонт үткәрелә торган цехка үттек. Шунда ук авыл хуҗалыгы ма­шиналары, тракторлары өчен көн дә кирәге чыга торган җиңсәләр (май шланглары) җитештерелә. Биредә сиңа кирәкле җиңсәләрне санау­лы минутлар эчендә эшләп бирәләр. Бу кечкенә генә җайланмасы да миллион ярым сум тора икән шул. Хәер, эшләгән җирдән техникаң туктап калса, моңардан да кирәкле җиһаз җир йөзендә юк кебек тоелыр, мөгаен.

Делегатлар Дамир һәм Альберт Шәйхетдиновларның үсемлек мае җитештерү цехларындагы заманча тех­никага, чисталыкка да хәйран калды. Көнбагыштан сыгыл- ган чип-чиста, бернинди хи­мик кушылмаларсыз май биш литрлы савытларда сатылып та тора иде, аны алучылар би­хисап булды.

Авыл җирендә көн дә кирәге чыга торган бульдо­зерлар, экскаваторлар, кран­нар торган гаражларны, зур- зур бөртек киптерү һәм саклау складларын да кунаклар тел шартлатып карап йөрделәр. Әле бит бу предприятиедә куәтле йөк машиналары белән бөтен Россия буенча сөт, төзелеш материаллары ташу хезмәтләрен дә башка­ралар.

Делегатлардан аерылып булса да, журналистлар белән Альберт Шәйхетдиновның офисларын, кунак йор­тын, ашханәләрен дә карап әйләндек. Биредәге затлы, уңайлы бүлмәләр, күз явын алырлык холлар, заллар… Күпне күргән журналистлар да монда хуҗаларның бар эшне ни дәрәҗәдә яратып, зәвык белән башкаруларына тагын бер кат инандылар.

Атлар - авылның бизәге

Әхмәт авылына керә- керешкә делегатларны бик ма­турлап бизәлгән җигүле атлар каршы алды. Чаналарда утыр­ган милли киемле егетләр- кызлар гармун һәм баяннарда күңелле һәм дәртле көйләр уйныйлар. "Туган авылым урамы" җыры белән, алдан җигүле атлар юыртып, алар артыннан дәү-дәү автобуслар фермер Фәнис Бакировның атлар утарына килеп керде. Монда кунакларны гармунга бер биетеп тә алдылар әле.

Аннан инде соңгы ел­ларда бетүгә йөз тоткан та­тар атларын үрчетү эшенә җаны-тәне белән бирелгән Фәнис Бакировның фермер­лык эшчәнлеге белән танышу башланды. Фәниснең гаилә фермасында бүген 260 ат асрала. Шуның 160ы - татар атлары токымыннан. Куна­клар эшмәкәрне сорауларга күмделәр: "Нигә атлар белән шөгыльләнергә булдыгыз?", "Кереме бармы?", "Татар атла­ры башкалардан кай ягы белән аерыла?" Фәнис үзенең бала­чактан атлар яратуы, беркай­чан да атсыз яшәмәве хакын­да әйтеп үтте. Бу башта аның өчен мавыгу, хобби шикелле булса, соңрак атлар үрчетү белән җитди шөгыльләнә башлый. Әйбәт табыш та алырга була, ди фермер. Ә та­тар атларының үзенчәлегенә килгәндә, алар асрау өчен бик җайлы. Көтүдә азыкны үзләре таба, чебеннән-кигәвеннән курыкмыйлар, кыргый җан- варлар һөҗүменә каршы тора алалар.

Шунда ук Фәнистән татар токымлы атлар сатып алырга теләүче эшмәкәрләр табылды, телефоннар алмашу башлан­ды. Хәер, тәҗрибә уртаклашу, эшлекле элемтәләр урнашты­ру бу очрашуларның төп мак­саты да иде бит.

Ат утарында кунаклар­ны казылык, кайнар коймак, шашлык, күмер самоварын­нан мәтрүшкәле чәй, башка тәм-томнар белән дә сыйла­дылар. Кыскасы, очрашу чын бәйрәм төсе алды.

"Әлкине без үзебез өчен яңача ачтык"

Авылларда районыбыз эшмәкәрләре хезмәте белән танышып йөргән делегат­лар төшке ашка янә "Алинә" универсаль спорт залына җыелдылар. Биредә кунак- ларны иң элек район баш­лыгы Александр Никошин сәламләде.

- Тыйнак кына яшәп яткан Әлки төбәген Россия эшмәкәрләренә тәҗрибә ур­таклашу мәйданчыгы итеп сайлаган өчен Бөтендөнья та­тар конгрессы башкарма ко­митеты җитәкчесе Ринат За­кировка олы рәхмәтләремне җиткерәм, - диде ул.

Александр Никошин соңгы елларда район авыл­ларында эшмәкәрлекнең җитди үсеш кичерүе хакында сөйләде. Үз эшен башлаучы­ларга җитәкчелек тарафын­нан барлык шартлар туды­рылуын, ярдәм күрсәтелүен әйтеп үтте. Шулай ук респу­блика программаларының эшкуарлыкны үстерүдә җитди нигез һәм этәргеч бу­луын ассызыклады.

Ринат Закиров, Әлкидәге очрашу-тәҗрибә уртакла­шуларга нәтиҗә ясап, бу сәфәрдән бик канәгать бу­луын әйтте:

- Россия төбәкләреннән җыелган эшмәкәрләрне кар­шы алу, аларны биредәге эшчәнлек белән таныштыру өчен районда бик зур әзерлек эшләре башкарылган, кызык- лы, бай эчтәлекле тәҗрибә уртаклашу мәйданчыклары булдырылган. Делегатлар монда үзләре өчен кызык- лы һәм файдалы бик күп яңалыклар, мәгълүматлар ал­дылар дип ышанам. Биредә без һәр тарафта ихлас кунак­чыллык, туганнарча җылы мөнәсәбәт белән очраш­тык. Җыен делегатлары һәм шәхсән үз исемемнән район җитәкчелегенә һәм барлык әлкилеләргә олы рәхмәтемне җиткерәм,-диде.

Ринат Закиров өчен Әлки төбәге чит-ят түгел. Ул бит Әлки кияве - Югары Әлки авылында туып-үскән, Ка­мал театры артисты Рузия Мотыйгуллинаның ире.

Чит төбәкләрдән килгән эшмәкәрләр дә районыбыз турында күп җылы сүзләр әйттеләр.

Киров өлкәсеннән Язилә Фәсхетдинова:

-Бүген монда безнең өчен яңалыкларга, тәэсирләргә бай искиткеч көн булды. Үзебезнең күпсанлы делега­ция һәм биредә утыручы бар­лык эшмәкәрләр исеменнән шушы җирлеккә, аның зур байлыгы булган күркәм хал­кына олы рәхмәтләребезне җиткерәбез. Бу бик уй­лап оештырылган уңышлы сәяхәт булды. Без биредән күп тәҗрибә туплап китәбез. Монда халыкның эш сөючәнлеге, тырышлыгы, татарларның үз авылла­рын күтәрү, үстерү өстендә эшләүләре безнең бары­быз өчен дә үрнәк. Биредә алган тәҗрибә-тәэсирләрне без читтә яшәүче мил- ләттәшләребез белән рә- хәтләнеп уртаклашырбыз.

Самара өлкәсенең "Ту­ган тел" оешмасы җитәкчесе Ильяс Шәкүров:

-Безнең татарлыгы- бызның тамырлары авыл­да. Нәкъ менә авыллары­быз милли рухыбызны, йола-традицияләребезне яшәтә. Әлки якларына ки­леп, без бу төбәкне үзебез өчен яңабаштан ачтык. Биредә тыйнак, эшчән, кече күңелле милләттәшләребез нинди матур тормыш алып бара икән. Без, Татарстан­нан читтә яшәүчеләр, та­тарлыкны саклыйк дип җан атып йөргәндә, Татарстан җирендә туган телебезне укытуга чикләүләр кертел­де. Хәзер бар ышаныч рухи мирасыбызны барлап тору­чы авылларыбыз халкына. Ә авыллар яшәсен, бетмәсен өчен аларның эшле, ашлы булуы мәслихәт. Мондагы кебек хезмәт белән кайнап яшәгән авыллар телебезне дә саклар, иншалла.

Президент Түбән Әлкидә күпер төзергә кушты

3 мартта съездның пленар утырышы Казанда булды. Та­тарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов катнашында узган утырышта эшмәкәр Дамир Шәйхетдинов та чыгыш ясады. Республика җитәкчесенә мөрәҗәгать итеп, ул Түбән Әлки авылын­да күпер салуда ярдәм сора­ды.

- Кичә җыен кунакла­ры килгәч "Мәчетегез бар­мы?"-дип сорадылар. "Бар мәчетебез, әмма ул елганың теге ягында. Күпер начар, ан­нан чыгып булмый",-дидем. Без абый белән бөтен нәрсәне эшли беләбез, күпер төзи ал­мыйбыз. Мин, Рөстәм Нур­галиевич, руслар әйтмешли, сезне "вживую" беренче тап­кыр күрәм. Шулай да сездән авылыбыздагы шул күперне төзүдә ярдәм итүегезне со­рыйм,-диде эшмәкәр.

Аның чыгышыннан соң Рөстәм Миңнеханов Та­тарстан транспорт һәм юл хуҗалыгы министры Ленар Сафинга Түбән Әлкидә күпер төзетергә күрсәтмә бирде.