Әлки районында ВИЧ инфекциясе йөртүче 20 кеше исәпкә алынган

–Эллада Владимировна, кыс- кача гына аңлатып үтегез әле, нәрсә ул ВИЧ?

–ВИЧ – кеше организмын авы­рулардан саклаучы иммун систе­масын җимерүче вирус. Иммун системасы нормаль хәлдә бул­ганда кешегә тәэсир итми торган инфекцияләр ВИЧ нәтиҗәсендә организмны каты зарарлый.

–ВИЧ һәм СПИД икесе бер үк нәрсә түгел бит?

–ВИЧ-инфекцияле – әлеге ви­русны организмында йөртүче кеше. Иммун системасының көчсезләнүе аркасында кешедә пневмониянең авыр формасы, яман шеш һәм башка катлаулы чирләр барлыкка килә. ВИЧ-ин­фекцияле кешедә әлеге икенчел чирләр хасил булу СПИД дип атала. СПИД – ВИЧ-инфекциянең соңгы стадиясе.

–Эллада Владимировна, әлеге куркыныч вирус нинди юллар белән таралуын искә төшереп үтик әле?

–Иммунодефицит вирусы кешедән кешегә генә күчә. Аны йоктыруның бары өч юлы бар. Беренчесе – кан аша (уколлар, инъекцияләр, кан салу, татуировка, пирсинг ясау һ.б.). Икенчесе – сак- лык чаралары күрелмәгән, ягъни презервативсыз җенси якынлык аша. Өченчесе – анадан балага (ба­ланы карында йөрткәндә, тудыр­ганда, имезгәндә).

–Пирсинг, маникюр кебек хезмәтләр күрсәткәндә дә авыру йоктыру ихтималы бармы?

–Әйе, андый хезмәтләрдән файдаланганда инструментлар­ны сезнең күз алдында зарар­сызландыруны таләп итәргә уңайсызланмагыз.

–Үбешкәндә, бөҗәкләр тешләгәндә инфекция күчәргә мөмкин дип уйлаучылар да бар...

–ВИЧ инфекциясе тышкы мохиттә бик чыдамсыз. Кул кы­сышканда, кочаклашканда һәм үбешкәндә, бөҗәкләр я хайваннар тешләгәндә ул кешегә иярми. Шу­лай ук ишек тоткалары, җәмәгать транспортындагы култыксалар, тир һәм күз яше, ашамлыклар һәм акча аша вирус йоктыру куркынычы юк. Ул шәхси әйберләрне, урын-җирне, савыт-сабаны, туалет, ванна, душ­ны, бассейнны бергә кулланган­да, йөткергәндә-төчкергәндә дә кешедән кешегә күчми.

–ВИЧ (СПИД) ул наркоман­нарга, тәртипсез җенси тормыш алып баручыларга хас авыру дип исәпләү дә дөреслеккә туры кил­миме?

–Юк, бу вирус күптән инде риск төркеменнән чыкты. ВИЧлы кешеләр арасында зур урыннарда эшләүчеләр, тәрбияле гаиләләр дә байтак. Үзебезнең район буенча да шуны ук әйтә алам. Әлеге вирусны йөртүчеләр арасында төрле соци­аль төркемнәрдәге кешеләр бар.

–Эллада Владимировна, рай­оныбыздагы вәзгыять белән дә таныштырып үтегез әле.

–Бүген бездә ВИЧ-инфекцияле 20 кеше исәптә тора. Чирнең район­да таралу дәрәҗәсе 100 мең кешегә исәпләгәндә 96,6 кеше тәшкил итә. (Татарстан буенча бу – 346, Россия буенча – 666,1). Ел башыннан бирле ВИЧлы 4 кеше үлде, 4 кеше исәпкә алынды. Вирус йөртүчеләр 30-55 яшьләрдә. Аларның 12 се – ир-ат, 8 е – хатын-кыз.

Әйтергә кирәк, ВИЧ- инфекциялеләр турындагы мәгълүматларның конфиденци­альлеге гарантияләнә. Без алар хакында эш урыннарына да, бер­нинди учреждениеләргә дә хәбәр итмибез. Бездәге документларда алар кодлар белән генә йөртелә. ВИЧлы кешеләр башкалар белән тигез дәрәҗәдә белем алырга, эшкә урнашырга, сәламәтлек саклау һәм башка хезмәтләрдән файдаланырга хокуклы.

–Аларның саулыгын саклау юнәлешендә нинди чаралар күрелә?

–Вирусны тулысынча җиңеп булмаса да, антиретровирус теро­пиясе ярдәмендә иммунитетны сакларга һәм тулы канлы тормыш белән яшәргә мөмкин. Әлеге пре­паратлар вирусның үрчү, димәк, организмның иммун системасын җимерү мөмкинлеген чикли. Да­руларны табиб пациентның ин­дивидуаль күрсәткечләре буен­ча билгели. Алар бушлай бирелә. Бездә табиб кушканнарны төгәл үтәп, антиретровирус препаратла­рын даими кулланучылар нормаль тормыш белән яшиләр, эшлиләр, балалар үстерәләр. 2000 елда иң беренче исәпкә алынган паци­ент әле дә исән-сау, ул районнан күчеп китте, хәзер башка җирдә яши.Кызганыч, әлеге терапияне 9 кеше генә кабул итә. Быел вафат булган ВИЧлыларның барысы да тәртипсез тормыш белән яшәделәр, табибка күренергә йөрмәделәр, да­руларны эчмәделәр.

–Иммун дефицитлы кешеләр арасында гаиләлеләр бармы?

–Әйе, андый 6 пар исәпләнә. Ике гаиләдә ир дә, хатын да ВИЧ-ин­фекцияле. Калганнарында берәрсе генә. Соңгы елларда вирус йөртүче бер ир сәламәт хатын-кызга өйләнде, шулай ук вируслы хатын- кыз сәламәт иргә кияүгә чыкты. Алар моны үз ризалыклары белән эшләделәр. Үзебезгә чакырып, без һәммәсен җентекләп аңлаттык. Ти­ешле препаратлар кабул итеп тору нәтиҗәсендә алар авыру йоктырма­дылар. Берсендә ике, икенчесендә бер сау-сәламәт балалар туды. Ә гомумән районда ВИЧ-инфекци­яле аналардан 7 бала дөньяга кил­де. Булачак әниләргә үзвакытында химия профилактикасы үткәрелү нәтиҗәсендә нарасыйларның ба­рысы да сәламәт булып туды.

–Эллада Владимиров­на, мәгълүм булганча, ВИЧ­ны җиңәрлек препарат та, инфекциядән саклый торган вакцина яки прививка да уйлап табылмады. Белгечләр вирусның нык темплар белән таралуын әйтәләр. Байтак кеше үзенең ВИЧ инфекциясе йөртүен белми дә, диләр. Мондый ситуациядә нишләргә?

–Үз сәламәтлегебезне бездән дә яхшырак беркем дә саклый алмый. Бүген инде ВИЧның таралу юлла­ры һәркемгә мәгълүмдер. Авыру йоктыручыларның күпчелеге җенси тотнаксызлык аркасында бәлагә тара. Бер генә җенси партнерың булу яисә якынлык кылганда һичшиксез саклану чараларын истә тоту – презерватив куллану – ВИЧ йоктырмауның иң ышанычлы ча­расы.

ВИЧ-инфекцияне тышкы билгеләр буенча ачыклау мөмкин түгел. Аны йоктыргач та ул шак­тый вакыт үзен белгертми. Кан­да вирус бармы-юкмы икәнлеген ачыклау өчен бердәнбер ыша­нычлы юл – ВИЧка тест узу. Бу тикшерүне ел саен үтеп торырга кирәк. ВИЧка анализны Казанда да, үзебезнең хастаханәдә дә тапшы­рырга була. Оешма-учреждениеләр җитәкчеләре мондый тикшеренүне бөтен хезмәт коллективлары өчен оештырсалар да әйбәт булыр иде. Мондый тәкъдим булса, без ярдәмгә килергә һәрчак әзер. Сәламәтлек бит – кешенең иң зур байлыгы. Сау­лыгыгызны саклагыз!

–Әңгәмәгез өчен рәхмәт, Эл­лада Владимировна.